Humbaracı Ocağı, Osmanlı İmparatorluğu'nda ordunun humbaracı ihtiyacını karşılayan, humbara üretimi ve kullanımını öğreten ve bu alanda uzman askerler yetiştiren askeri bir ocaktır. Modern anlamda bir topçu birliği olarak da değerlendirilebilir.
Humbaracılığın Osmanlı ordusunda ilk örnekleri 16. yüzyıla kadar gitse de, ocak teşkilatı olarak kurulması daha geç bir döneme rastlar.
Kuruluş Süreci ve Comte de Bonneval (Humbaracı Ahmet Paşa): Humbaracı Ocağı'nın resmi kuruluşu, I. Mahmut döneminde, Fransız asıllı mühendis Comte de Bonneval (Müslüman olduktan sonra Humbaracı Ahmet Paşa adını almıştır) tarafından 1730'lu yılların başlarında gerçekleştirilmiştir. Bonneval, Osmanlı ordusunda modern topçu birliklerinin kurulması ve mevcut topçu sistemlerinin iyileştirilmesi için önemli çalışmalar yapmıştır.
İlk Eğitimler ve Yeniçeri Tepkisi: Humbaracı Ocağı'nda ilk eğitimler Bonneval'in yönetiminde verilmeye başlanmıştır. Ancak bu durum, o dönemde Osmanlı ordusunun en önemli unsurlarından biri olan Yeniçeri Ocağı'nın tepkisini çekmiştir. Yeniçeriler, modernleşme çabalarını ve yeni askeri birliklerin kurulmasını kendi güçlerine bir tehdit olarak algılamışlardır.
Gelişim ve Reformlar: Humbaracı Ocağı, zamanla önemini artırmış ve Osmanlı ordusunun topçu gücünün önemli bir parçası haline gelmiştir. 18. yüzyılın sonlarına doğru ve 19. yüzyılın başlarında, III. Selim dönemindeki Nizam-ı Cedid reformları kapsamında daha da geliştirilmiştir. Bu dönemde, Avrupa'dan getirilen uzmanlar aracılığıyla humbara döküm teknikleri ve topçu eğitimi modernleştirilmiştir.
Kapatılması: Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması (Vaka-i Hayriye) sonrasında, Osmanlı ordusunda yapılan genel reformlar çerçevesinde Humbaracı Ocağı da lağvedilmiştir. Yerine, daha modern topçu birlikleri kurulmuştur.
Humbara Üretimi: Ocağın en önemli görevlerinden biri, humbara adı verilen el bombalarının üretimiydi. Bu bombalar, savaşlarda düşman siperlerine, kalelerine ve diğer savunma hatlarına karşı kullanılıyordu.
Eğitim: Humbaracı Ocağı, humbara kullanımı ve imalatı konusunda uzman askerler yetiştirmekle görevliydi. Burada eğitim alan askerler, hem humbara yapımını öğreniyor hem de bunların savaş alanında etkin bir şekilde kullanılmasını sağlıyorlardı.
Topçu Desteği: Humbaracılar, Osmanlı ordusunun sefere çıktığı zamanlarda, muharebe alanlarında topçu desteği sağlıyorlardı. Humbara ve diğer patlayıcı maddeleri kullanarak düşman hatlarını zayıflatıyor ve piyade birliklerinin ilerlemesine yardımcı oluyorlardı.
İstihkam Çalışmaları: Humbaracılar, kuşatma savaşlarında istihkam çalışmalarına da katılıyorlardı. Düşman kalelerinin surlarını yıkmak, tüneller açmak ve diğer mühendislik görevlerini yerine getirmek gibi işlerde görev alıyorlardı.
Humbaracı Ocağı, Osmanlı ordusunda modern topçu birliklerinin kurulmasına öncülük etmesi ve bu alanda uzman askerler yetiştirmesi bakımından büyük önem taşır. Ocağın faaliyetleri, Osmanlı ordusunun ateş gücünü artırmış ve savaşlardaki başarısını olumlu yönde etkilemiştir. Ayrıca, Avrupa'daki askeri teknolojilerin Osmanlı'ya getirilmesi ve uygulanması konusunda da önemli bir rol oynamıştır.